Μύθος πρώτος: «ο καλός Ερντογάν και οι κακοί στρατηγοί».
Επισήμανση: Το πιο σημαντικό που έχει κατορθώσει ο σημερινός πρωθυπουργός της γείτονος χώρας είναι να αποστασιοποιηθεί με τον πλέον δυνατά διακριτό τρόπο από αυτό που με έναν αρκετά μεταφυσικό τρόπο ορίζουμε ως βαθύ κράτος της Τουρκίας. Ξεχνάμε, ωστόσο, ότι στην παγκόσμια συγκυρία δαιμονοποίησης του Ισλάμ, μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου, οι λαοί της Ευρώπης είπαν όχι πρωτίστως στη μαντίλα και δευτερευόντως στον ανεξέλεγκτο οικονομικά ρόλο του στρατού στη γειτονική Τουρκία. Μεγάλο τμήμα του μουσουλμανικού πληθυσμού της Τουρκίας προσβλέπουν από την ευρωπαϊκή ένταξη της χώρας τους την απελευθέρωση από το χαλινό του εκκοσμικευμένου κράτους που έχει επιβάλλει ο κεμαλισμός και οι αντιπρόσωποί του, οι στρατιωτικοί. Επιθυμούν να γίνουν ευρωπαίοι για να μπορούν άφοβα να φορέσουν την μαντίλα. Προσβλέπουν, δηλαδή σε αυτό που φοβίζει τους ευρωπαίους. Επομένως τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα από μια μανιχαϊκή διάκριση τύπου σπαγκέτι-γουέστερν, με τον καλό πρωθυπουργό, τους κακούς στρατηγούς και τους άσχημους γκρίζους λύκους.
Μύθος δεύτερος: η ευρωπαϊκή απάντηση που υποτίθεται δόθηκε με την έναρξη των διαπραγματεύσεων στην αμερικανική θεωρία περί σύγκρουσης πολιτισμών του Χάντινγκτον. Ο Τούρκος πρωθυπουργός δήλωσε με έμφαση ότι η έναρξη διαπραγματεύσεων της ΕΕ με την Τουρκία θα αποδείξει ότι η Ευρώπη δεν είναι ένα φοβικό, κλειστό κλαμπ χριστιανικών κρατών με καμία ανοχή στη θρησκευτική διαφορά. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. κος Μπαρόζο, προέτρεπε, από την άλλη, την Τουρκία να «κερδίσει τις ψυχές και τις καρδιές των ευρωπαίων πολιτών».
Επισήμανση: Ας μην βιαζόμαστε, όμως, αφού το συγκεκριμένο αναλυτικό πλαίσιο με τα αντίστοιχα εργαλεία δεν είναι τόσο καινοφανές και ρηξικέλευθο, όσο παρουσιάζεται. Άσχετα από την αρτιότητα συγκρότησης του επιχειρήματος, πιστεύουμε ότι μια προσεχτική ανάγνωση της παγκόσμιας ιστορίας αποδεικνύει πως οι συγκρούσεις και οι εντάσεις μεταξύ στρατιωτικών, οικονομικών και πολιτικών συνασπισμών της εκάστοτε εποχής ενδύονταν πολλές φορές το μανδύα αγεφύρωτων πολιτισμικών ή θρησκευτικών διαφορών. Η περαιτέρω διερεύνηση της τελευταίας παρατήρησης δεν είναι βέβαια της παρούσης.
Ωστόσο είναι σημαντική, εάν επιθυμούμε να μη προτρέχουμε σε σενάρια περί αρχής νέας περιόδου της ιστορίας με αντίστοιχα και δυσνόητα προς επίλυση προβλήματα, που μας καθιστούν αμήχανους-ας θυμηθούμε τη θεωρία περί τέλους της ιστορίας που κυριαρχούσε στις αναλύσεις μέχρι πρότινος. Και είναι, επίσης, χρήσιμη, εάν δεν θέλουμε να ολισθήσουμε, αλλά και να τροφοδοτήσουμε την αντι-ισλαμική υστερία, η οποία θα χωρίσει τον κόσμο και πολιτισμικά και θα προωθήσει αυτά τα σενάρια περί τρομερού πόλεμου των πολιτισμών.
Μύθος τρίτος: η έναρξη των διαπραγματεύσεων θα απομακρύνει τον κίνδυνο μιας δεύτερης νύχτας των Ιμίων. Επισήμανση :Στη χώρα μας, πολιτικοί και αναλυτές έχουν ποντάρει στο αισιόδοξο σενάριο της εξημέρωσης του θηρίου με το αντάλλαγμα της ημερομηνίας ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Κανένας σοβαρός αναλυτής δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι από τη στιγμή που η Τουρκία μπήκε σε τροχιά ένταξης θα παύσει να διεκδικεί με τον γνωστό σε όλους μας επιθετικό τρόπο. Επίσης, κανένας δεν αποκλείει το ενδεχόμενο σενάριο να είναι η ίδια η Τουρκία που θα θελήσει κάποια στιγμή στο μέλλον να σταματήσει τις διαπραγματεύσεις και να οδηγηθεί σε προνομιακή σχέση. Το πρόβλημα που επισημαίνουμε, ωστόσο, είναι ότι τουλάχιστον για την ώρα δεν έχουμε καμία ένδειξη ότι υπάρχει κάποιο άλλο σενάριο από μέρους της ελληνικής πλευράς πέρα από το υπεραισιόδοξο που θέλει τον αντίπαλο να ξεδοντιάζεται σιγά σιγά.
Επισήμανση: Το πιο σημαντικό που έχει κατορθώσει ο σημερινός πρωθυπουργός της γείτονος χώρας είναι να αποστασιοποιηθεί με τον πλέον δυνατά διακριτό τρόπο από αυτό που με έναν αρκετά μεταφυσικό τρόπο ορίζουμε ως βαθύ κράτος της Τουρκίας. Ξεχνάμε, ωστόσο, ότι στην παγκόσμια συγκυρία δαιμονοποίησης του Ισλάμ, μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου, οι λαοί της Ευρώπης είπαν όχι πρωτίστως στη μαντίλα και δευτερευόντως στον ανεξέλεγκτο οικονομικά ρόλο του στρατού στη γειτονική Τουρκία. Μεγάλο τμήμα του μουσουλμανικού πληθυσμού της Τουρκίας προσβλέπουν από την ευρωπαϊκή ένταξη της χώρας τους την απελευθέρωση από το χαλινό του εκκοσμικευμένου κράτους που έχει επιβάλλει ο κεμαλισμός και οι αντιπρόσωποί του, οι στρατιωτικοί. Επιθυμούν να γίνουν ευρωπαίοι για να μπορούν άφοβα να φορέσουν την μαντίλα. Προσβλέπουν, δηλαδή σε αυτό που φοβίζει τους ευρωπαίους. Επομένως τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα από μια μανιχαϊκή διάκριση τύπου σπαγκέτι-γουέστερν, με τον καλό πρωθυπουργό, τους κακούς στρατηγούς και τους άσχημους γκρίζους λύκους.
Μύθος δεύτερος: η ευρωπαϊκή απάντηση που υποτίθεται δόθηκε με την έναρξη των διαπραγματεύσεων στην αμερικανική θεωρία περί σύγκρουσης πολιτισμών του Χάντινγκτον. Ο Τούρκος πρωθυπουργός δήλωσε με έμφαση ότι η έναρξη διαπραγματεύσεων της ΕΕ με την Τουρκία θα αποδείξει ότι η Ευρώπη δεν είναι ένα φοβικό, κλειστό κλαμπ χριστιανικών κρατών με καμία ανοχή στη θρησκευτική διαφορά. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. κος Μπαρόζο, προέτρεπε, από την άλλη, την Τουρκία να «κερδίσει τις ψυχές και τις καρδιές των ευρωπαίων πολιτών».
Επισήμανση: Ας μην βιαζόμαστε, όμως, αφού το συγκεκριμένο αναλυτικό πλαίσιο με τα αντίστοιχα εργαλεία δεν είναι τόσο καινοφανές και ρηξικέλευθο, όσο παρουσιάζεται. Άσχετα από την αρτιότητα συγκρότησης του επιχειρήματος, πιστεύουμε ότι μια προσεχτική ανάγνωση της παγκόσμιας ιστορίας αποδεικνύει πως οι συγκρούσεις και οι εντάσεις μεταξύ στρατιωτικών, οικονομικών και πολιτικών συνασπισμών της εκάστοτε εποχής ενδύονταν πολλές φορές το μανδύα αγεφύρωτων πολιτισμικών ή θρησκευτικών διαφορών. Η περαιτέρω διερεύνηση της τελευταίας παρατήρησης δεν είναι βέβαια της παρούσης.
Ωστόσο είναι σημαντική, εάν επιθυμούμε να μη προτρέχουμε σε σενάρια περί αρχής νέας περιόδου της ιστορίας με αντίστοιχα και δυσνόητα προς επίλυση προβλήματα, που μας καθιστούν αμήχανους-ας θυμηθούμε τη θεωρία περί τέλους της ιστορίας που κυριαρχούσε στις αναλύσεις μέχρι πρότινος. Και είναι, επίσης, χρήσιμη, εάν δεν θέλουμε να ολισθήσουμε, αλλά και να τροφοδοτήσουμε την αντι-ισλαμική υστερία, η οποία θα χωρίσει τον κόσμο και πολιτισμικά και θα προωθήσει αυτά τα σενάρια περί τρομερού πόλεμου των πολιτισμών.
Μύθος τρίτος: η έναρξη των διαπραγματεύσεων θα απομακρύνει τον κίνδυνο μιας δεύτερης νύχτας των Ιμίων. Επισήμανση :Στη χώρα μας, πολιτικοί και αναλυτές έχουν ποντάρει στο αισιόδοξο σενάριο της εξημέρωσης του θηρίου με το αντάλλαγμα της ημερομηνίας ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Κανένας σοβαρός αναλυτής δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι από τη στιγμή που η Τουρκία μπήκε σε τροχιά ένταξης θα παύσει να διεκδικεί με τον γνωστό σε όλους μας επιθετικό τρόπο. Επίσης, κανένας δεν αποκλείει το ενδεχόμενο σενάριο να είναι η ίδια η Τουρκία που θα θελήσει κάποια στιγμή στο μέλλον να σταματήσει τις διαπραγματεύσεις και να οδηγηθεί σε προνομιακή σχέση. Το πρόβλημα που επισημαίνουμε, ωστόσο, είναι ότι τουλάχιστον για την ώρα δεν έχουμε καμία ένδειξη ότι υπάρχει κάποιο άλλο σενάριο από μέρους της ελληνικής πλευράς πέρα από το υπεραισιόδοξο που θέλει τον αντίπαλο να ξεδοντιάζεται σιγά σιγά.
Εφημερίδα METRO, 05/10/2005
